Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан 39 ҫулти арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл ҫыннӑн сывлӑхне асӑрханмасӑр сиен кӳнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ, лешӗ ҫавна май вилнӗ.
Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, ку нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнче ҫӗрле пулнӑ. Арҫын 38 ҫулти хӗрарӑмпа Хӗрлӗ Чутайра пурӑнакан пӗлӗшӗ патӗнче хӑнара пулнӑ. Вӗсем пӗрле эрех ӗҫнӗ. Унтан хайхискерсем хирӗҫме пуҫланӑ.
Арҫын хӗрарӑма пуҫӗнчен, кӗлеткинчен нумай хутчен ҫапнӑ. Лешӗн аяк пӗрчисем хуҫӑлнӑ, пуҫӗ суранланнӑ. Хӗрарӑм кӑштахран вилнӗ.
Арҫынна тытса чарнӑ. Пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.
Чӑваш Енре сыснасен Африка мурне тупса палӑртни пирки унччен хыпарланӑччӗ. Ҫавна пула килти сыснасене те тӗрӗслӗҫ, ҫак выльӑха ӗрчетекен хуҫалӑхсенче те плана кӗртмен тӗрӗслевсем пулӗҫ. Кун пирки Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗ пӗлтерет.
Ку уйӑхра сысна тытакан юрдици сӑпачӗсене тата усламҫӑсене тӗрӗсленӗ. Йӗркене пӑснӑ тӗслӗхсене тупса палӑртман. Килте усракан сыснасенчен 15 проба илнӗ. Африка мурӗн вирусне тупса палӑртман.
Аса илтерер: раштав уйӑхӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнче Африка мурӗпе чирленӗ икӗ хир сыснине тупнӑччӗ, ҫавна май унта карантин пулнине палӑртнӑ. Ку чарӑва халӗ пӑрахӑҫланӑ.
Паян, нарӑс уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче Анатолий Данилов художникӑн «Зов земли родной» (чӑв. Тӑван ҫӗр йыхравӗ) куравӗ уҫӑлӗ.
Анатолий Васильевич — Чӑваш Республикин халӑх художникӗ, Раҫҫей Федерацийӗн аслӑ шкулӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, педагогика наукисен кандидачӗ, ЧППУн профессорӗ, Хӗрлӗ Чутай районӗн хисеплӗ ҫынни.
Ҫак тарана ҫитсе Анатолий Данилов пилӗк теҫеткене яхӑн курав йӗркеленӗ. Вӗсене хамӑр республикӑра ҫеҫ мар, ют ҫӗршывсенче те уҫнӑ. Паянхи курав шучӗпе шӑп та лӑп аллӑмӗш пулӗ. Унта художник тӑван тӑрӑхне, Хӗрлӗ Чутай районне, сӑнланӑ ӳкерчӗксем пулӗҫ. Вӗсене пейзаж тата натюрморт жанрӗпе ӳкернӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Этмен ялӗнче пурӑнакансем шыв ҫуккипе нушаланаҫҫӗ. Вӗсен шыв патне кӳршӗ ялсене ҫӳреме тивет. Хӑш чухне пӗвере вак касаҫҫӗ.
Ял ҫыннисем мӗнле нушаланнине видео ӳкерсе тӗнче тетелне лартнӑ. Ҫакна прокуратура асӑрханӑ. Хальлӗхе яла машинӑпа шыв кӳрсе килеҫҫӗ, ҫынсем кӗленчесене, бидона тултараҫҫӗ.
Ялта башня ҫук. Кун пек чухне саккунпа килӗшӳллӗн вырӑнти влаҫӑн пусӑсем тумалла е шыв кӳрсе килсе памалла. Хӑшӗ-пӗри килте пусӑ чавнӑ-ха, анчах унта та шыв сахал. Ялта пурин те килте ҫӑл ҫук. Мӑн Этмен ял тӑрӑхӗн администрацийӗн ку ыйтӑва татса пама тивӗ.
Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Карӑклӑ тата Юмансар ялӗсен хушшинче кашкӑрсен кӗтӗвне асӑрханӑ. Ҫакна шкул автобусӗнче пыракан ҫынсем курнӑ.
Пӗтӗмпе 17 кашкӑр пулнӑ. ҫынсем каланӑ тӑрӑх, ку вырӑнтан ачасем шкула ҫӳреҫҫӗ, ҫынсем утаҫҫӗ. Ҫав кунах вырӑнти администрацие кун пирки пӗлтернӗ. Тӳре-шара мерӗсем йышӑннӑ. Сунарҫӑсем 7 кашкӑра персе вӗлернӗ, тепӗр 10-шӗ тарнӑ.
Сӑмах май, нумаях пулмасть Хӗрлӗ Чутай районӗнче Африка мурӗпе чирлӗ хир сыснисене тупнӑччӗ.
Иртнӗ ҫул вӗҫӗнче тата кӑҫал вилнӗ хир сыснисен Африка мурӗ пулнине палӑртнӑ. Ҫавна май Хӗрлӗ Чутай районӗнче карантин пулнине пӗлтернӗ.
Халӗ лару-тӑрӑва Россельхознадзор тӗрӗслесе тӑрать. Карлач уйӑхӗнче сунарҫӑсем 26 хир сысни тытнӑ. Тепӗр пиллӗкӗшне шутне чакарас тӗллевпе пенӗ. Улатӑр районӗнче вилнӗ 5 хир сысни тупнӑ. 36 чӗрчуна тӗпчеве янӑ – вӗсен Африка мурӗ ҫукки паллӑ. Персе вӗлернӗ тата хӑйсем вилнӗ чӗрчунсен те нимӗнле чир ҫук.
ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ Чӑваш Енре 1081 хир сысни пурӑнать.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче пурӑнакан 38 ҫулти арҫынна суд тунӑ. Ӑна 18 ҫул тултарман хӗрне тивӗҫлӗ воспитани паманшӑн айӑпланӑ.
Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, 11 ҫулти хӗрне вӑл лайӑх пӑхман. Ача санитари тӗлӗшӗнчен хура пӳртре пурӑннӑ, вӗренме, канма, ҫывӑрма условисем пулман. Ку кӑна мар, хӗрачан куллен апат ҫиме те май пулман. Ӳсӗр ашшӗ унпа тӑтӑшах хирӗҫнӗ, хӗненӗ.
Ку тӑрӑ шыв ҫине епле майпа тухнӑ-ха? Пӗлтӗр ҫурла уйӑхӗнче ӑна ашшӗн прависӗр хӑварас ыйтӑва хускатнӑ. Тавӑҫа судра пӑхса тухнӑ чухне ашшӗ хӗрне хӗнени пирки пӗлнӗ. Кун хыҫҫӑн ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ хӗрачан опекунпа пурӑнать.
Арҫын унччен судпа айӑпланманнине, хӑйӗн айӑпне йышӑннине шута илсе ӑна 280 сехет ӗҫлеттермелле тунӑ.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленине нумаях пулмасть пӗр ҫӑхав ҫитнӗ. Унта Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Пухтанкасси ялӗ патӗнче ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗр ҫинче хӑйӑр кӑларнине евитленӗ.
Ҫӑхава тишкерме Россельхознадзорӑн ӗҫченӗсем рейда тухса кайнӑ. Кӑлтӑка асӑрхасан Шалти ӗҫсен министерствин Хӗрлӗ Чутай районӗнчи полицейскисене систернӗ. Вӗсене хӑйӑр кӑларакансене тупса палӑртма ыйтнӑ.
Пакунлисем карьера кам уҫнине пӗлеймен, анчах унтан хӑйӑр кӑларакан ҫынна тупса палӑртнӑ. Хӑйӑр кӑларакан ҫӗр лаптӑкне межевани туман. Апла пулсан ҫӗршӗн явапли — район администрацийӗ. Ҫӗрпе тивӗҫлипе усӑ курмалли пирки асӑрхаттарса шӑпах райадминистрацие хут ҫырса янӑ та.
Хӑйӑр кӑларнӑ ҫынна та явап тыттарӗҫ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче чирлӗ хир сысни тупӑннӑ. Кун пирки Республикӑн патшалӑх ветеринари служби паян пӗлтернӗ.
Хир сыснине «Балхаш» сунар ҫӗрӗ ҫинче асӑрханӑ. Асӑннӑ ҫӗр лаптӑкӗ «Резон» хупӑ акционер обществин шутланать.
Анализ тума Улатимӗрти ветеринари лабораторине ярса панӑ. Унти специалистсем тискер чӗрчун Африка мурӗпе чирлине палӑртнӑ.
Чӑваш Енӗн патшалӑх ветеринари службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, чире сарӑлма парас мар тесе специалистсем халӗ тӗрлӗ ӗҫ туса ирттереҫҫӗ.
Етӗрне районӗнчи Мӑн Сӗнтӗр ялӗнче пурӑнакан 41 ҫулти арҫын ҫынна асӑрханмасӑр вӗлернӗ тесе шутлаҫҫӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Следстви комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак арҫын раштавӑн 30-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Ленинсая Искра» сунар хуҫалӑхӗн территорийӗнче хир сыснине йӗрленӗ те ӑна пӑшалтан пенӗ. Анчах хайхискер чӗрчуна мар, ҫынна йӑнӑшпа пенӗ. 39 ҫулти арҫын сурана пула ҫавӑнтах вилнӗ.
Вырӑна следствин оперативлӑ ушкӑнӗ ҫитнӗ, тӗрӗсленӗ, инкеке курнисенчен ыйтса пӗлнӗ. Пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.
+2.3 °C